İstanbul Boğazında Yelkovanları İzlemek Neden Önemli?

Yine yılın o zamanı! Åžubat ayı geliyor, dolayısı ile yelkovan geçiÅŸlerinin Ä°stanbul BoÄŸazı‘nda tepe yaptığı günler… Bu yıl, Åžubat ayının ilk haftası boyunca gözlem yaptığımız üçüncü yıl. Yelkovan Sayım Maratonu dediÄŸimiz bu etkinlik kapsamında ile bir günde geçen en yüksek sayıda yelkovanı yakalamak için BoÄŸaz’da her gün sayım yapıyoruz. Peki yelkovan geçiÅŸlerini Ä°stanbul BoÄŸazında izlemek neden bu kadar önemli? Bu soruya cevap alabilmek için önce kısaca Akdeniz’de tür hakkında bildiklerimiz hangi noktada ona bir bakmak gerek.

Yelkouan Shearwaters in the Bosphorus © Serhat Tigrel

Sadece bir kaç yıl öncesine kadar yelkovanlar hakkında bildiklerimiz Akdeniz etrafında belli ülkelerde ürüyor oldukları ve üreme baÅŸarılarının aynı alanda bulunan kedi ve sıçan gibi istilacı türlerden dolayı çok düşük olduÄŸuydu. Akdenizli deniz kuÅŸu bilimsileri bu doÄŸrultuda türü kurtarmak için kolları sıvadı. Kolonilerde üreme davranışını anlamak ve üreyen eriÅŸkin bireyleri, yumurtaları ve yavruları korumak için gerekli bilimsel araÅŸtırmaları ve koruma çalışmalarını baÅŸlattılar. Fakat bir dakika… Yelkovanlar tıpkı diÄŸer deniz kuÅŸları gibi yaÅŸam döngülerinin büyük kısmını açık denizde geçirirler. Karayı sadece üreme döneminde ziyaret eden bir kuÅŸ için karada alınacak koruma tedbirleri yetersiz kalacaktır. Yelkovanların yaÅŸamlarının büyük kısmını geçirdikleri denizde de korunması gerekir. KulaÄŸa basit gibi geliyor deÄŸil mi? Aslında hiç deÄŸil. Deniz kuÅŸu koruma çalışmalarında en zorlu görev üreme dönemi sonrasında kuÅŸların zamanını nerede geçirdiÄŸini çözmektir.

Ä°ÅŸte bu noktada yelkovanın yıllık döngüsünde Ä°stanbul BoÄŸazının önemi devreye gidiyor. Henüz %100 emin olmasak da kuÅŸlara takip cihazı yerleÅŸtirilen bir kaç çalışmanın sonuçları göstermiÅŸtir ki merkezi Akdeniz ülkelerinde üreyen kuÅŸlar bir sonraki üreme dönemine kadar zamanlarını Karadeniz’de geçirmektedir. Ancak ne kadar çok sayıda kuÅŸun bu göç yolunu kullandığı henüz net olarak bilinmemektedir. Fransa’da yapılan bir araÅŸtırma ise Batı Akdeniz’de üreyen yelkovanların büyük kısmının üreme sonrası dönemini yine Akdeniz’de geçirdiÄŸini buldu. Karadeniz’e göç eden populasyonun büyüklüğü bir yana, bu kuÅŸların Karadeniz’e göç etmek için kullanabilecekleri tek bir yol var: Ä°stanbul ve Çanakkale BoÄŸazı. Global populasyonun büyük kısmının bu göç yolunu kullandığını varsaydığımızda Karadeniz ya da BoÄŸazlarda oluÅŸabilecek potansiyel bir tehdit bu populasyonlara büyük oranda zarar verebilir. EÄŸer yelkovanları verimli bir ÅŸekilde korumak istiyorsak onların Karadeniz ve Akdeniz arasındaki hareketlerini çok iyi anlamamız gerekir.

Kuşlara takip cihazlarının yerleştirildiği yüksek teknoloji kullanan çalışmalar ile kuş araştırmalarının en temel metotlarını kullanan (kuş sayımları gibi) çalışmalardan elde edilen verilerin birleştirilmesi ile yelkovanların Akdeniz içerisindeki hareketini anlamak mümkündür. İşte bu sebeple yelkovan sayılarının İstanbul Boğazında tepe yaptığı dönem olan Şubat ayının ilk haftasında biz bu gizemli kuşu izliyor olacağız. Bize katılmaz mıydınız?

Sayımlara katılmak için lütfen bizimle iletişime geçin.